Leikhús

Maður lifandi - Óperuleikurinn um dauðans óvissan tíma

Fyrir sópran, barítón, kontratenór og tvo leikara.
Fl., vln., vlc. & gít.
1999

Óperuleikur um Dauðans óvissa tíma
Maður lifandi eftir Karólínu Eiríksdóttur, Árna Ibsen og Messíönu Tómasdóttur var flutt í Borgarleikhúsinu í júní 1999.

MAÐUR LIFANDI er í senn ópera, leikrit og leikbrúðuverk, en kveikja þess er enski siðbótarleikurinn „Everyman“ frá ca. 1520. Höfundar blanda saman mismunandi aðferðum og margvíslegum stíl, og flétta ólíkum þáttum þannig að úr verður fágæt tegund af drama. Þarna er tekist á við þá skapandi spennu sem myndast á milli leikara, söngvara og leikbrúða, talaðs texta og sungins, hversdagslegrar orðræðu og upphafins tungutaks. Verkið er í senn fyndið, dramatískt og ljóðrænt. Hin tæra, barnslega heimssýn sem birtist í evrópskri listsköpun á miðöldum vísar leið að tímalausum kjarna mannlegrar reynslu.
„Everyman“ er afbragð annarra leikverka frá miðöldum og nýtur virðingar lærðra sem leikra, og umtalsverðra vinsælda, einkum á Bretlandi, í Niðurlöndum og Þýskalandi, þar sem það er oft sýnt. Það þjónar engum tilgangi að leika hið gamla og bernska drama fyrir íslenska áhorfendur seint á tuttugustu öld, án þess að aðlaga verkið okkar tíma og efasemdum. Til þess er nauðsynlegt að endurbyggja verkið og segja söguna af dauðastund allra manna þannig að nútímamanni þyki koma sér við.

EFNI LEIKSINS
Dauðinn kemur að sækja Mann lifandi sem er með öllu óviðbúinn. Manni lifandi tekst um síðir að semja við Dauðann um frest til að finna förunaut. Hann kallar Vináttu, Vandamenn og Eiginkonu til sín hvert af öðru og sárbænir þau um fylgd yfir móðuna miklu; öll neita og bera ýmsu við. Í örvæntingu leitar hann þá til Jarðneskra eigna, sem alltaf hafa reynst honum vel. Sú persóna er hinn mesti spaugari en jafnframt hinn versti þorpari. Jarðneskar eigur geta auðvitað ekki fylgt eiganda sínum í dauðann, en flytja honum þess í stað spásögn um örlög heimsins, og um það hvernig allt sem lífsanda dregur muni fylgja Manni lifandi í dauðann honum til dýrðar. Maður lifandi skelfist þetta tilboð og verður þessi fundur honum sár lexía. Hann býðst til að ganga í lið með Dauðanum og berjast gegn þeim háska sem heiminum stafar af Jarðneskum eignum. Dauðanum þykir ekki mikið um þessa tillögu og sýnir Manni lifandi skrautsýningu um mannlega lesti. Sýningin minnir Mann lifandi á Góðverk, gamla vinkonu hans sem kúrir hrjáð og illa haldin honum til fóta. Góðverk fjörgast ögn við góðan vilja Manns lifandi og finnur honum þann eina förunaut, sem hann á völ á. Sá tekur að sér að lemja vit í Mann lifandi svo að hann sættist við hlutskipti sitt og fylgja honum í ríki dauðans.

Frumflutningur: Strengleikhúsið í Borgarleikhúsinu, 3. júní 1999

John Speight, barítón, Sólrún Bragadóttir, sópran, Sverrir Guðjónsson, kontratenór, Ásta Arnardóttir, leikkona, Þröstur Leó Gunnarsson, leikari, Guðrún S. Birgisdóttir, flauta, Guðný Guðmundsdóttir, fiðla, Einar Kristján Einarsson, gítar, Hrafnkell Orri Egilsson, selló, stjórnandi Oliver Kentish